Vai trò của phái đẹp trong Quản lý cộng đồng
Ghi nhận của ông Phạm Văn Bích từ chuyến đi thực tế tại xóm Luông, xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên khi tham gia Hội thảo thường niên Mạng Quản lý cộng đồng diễn ra vào ngày 3 - 4 tháng 10 năm 2014 tại huyện Đại Từ, Thái Nguyên.
13h30, ngày 03 tháng 10 năm 2013. Xuất phát từ trung tâm hồ Núi Cốc, Thái Nguyên, nơi Trung tâm hỗ trợ phát triển vì phụ nữ và trẻ em (DWC) tổ chức Hội thảo thường niên mạng QLCĐ do bà Bùi Thị Kim làm Giám đốc. Nửa tiếng đồng hồ sau, chúng tôi đã có mặt tại xóm Luông, xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ để cùng nghe chia sẻ người dân nơi đây đã thực hiện Quản lý cộng đồng như thế nào. Đoàn có 16 người, gồm thúc đẩy viên của các xóm có dự án trong tỉnh Thái Nguyên, các anh các chị ở các nhóm công tác dự án, Trung tâm dự án phát triển rừng ngập mặn, Trung tâm hỗ trợ trẻ em vùng Đầm phá, thành viên đoàn còn có anh Hà cán bộ xã từ huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình…
Đón tiếp chúng tôi tại nhà văn hóa xóm Luông, có các anh các chị trong chính quyền xóm, các anh các chị là thành viên nhóm cộng đồng, nhóm nòng cốt. Vừa bước vào nhà văn hóa, trước mắt tôi, bên cạnh Giấy khen Làng bản văn hóa là hàng loạt các biểu mẫu, từ Quy trình Quản lý cộng đồng, phương pháp tiếp cận dựa vào cộng đồng, đến các Đề xuất tiểu dự án và bảng tài chính công khai được dán trên tường ngay ngắn, rõ ràng.
Mở đầu buổi chia sẻ, chị Nguyễn Thị Đoàn - nhóm trưởng nhóm nòng cốt trình bày khái quát về việc thực hiện Quản lý cộng đồng tại xóm Luông từ tháng 3/2013 đến tháng 9/2016. Chị cho biết xóm Luông có diện tích tự nhiên 1,7 ha gồm 153 hộ với 651 nhân khẩu, 90% người dân làm nghề nông thuần túy, 10% tranh thủ làm thêm các nghề khác. Triển khai Quỹ Quản lý cộng đồng, xóm chị đã thực hiện thành công 3 tiểu dự án với tổng kinh phí 396.020.000 đồng, trong đó dự án hỗ trợ 153.000.000 đồng, nhân dân đóng góp 114.200.000 đồng, chính quyền hỗ trợ 128.920.000 đ.
Sau đó, chúng tôi bị cuốn hút bởi báo cáo của chị Hồng - nhóm trưởng nhóm cộng đồng thực hiện tiểu dự án Quỹ thưởng. Chị say sưa kể về công việc mà các chị đã làm, từ bước lựa chọn ưu tiên, xây dựng đề xuất, đến bước thực hiện tiểu dự án. Người nghe như bị cuốn hút không những vì giọng nói truyền cảm mà còn bởi sự tò mò, tò mò muốn biết làm thế nào mà chỉ với 30.000.000 đồng từ Quỹ thưởng mà các chị đã thực hiện được tiểu dự án lên đến 86.210.000 đồng, gấp gần 3 lần tiền dự án hỗ trợ. Và rồi sự tò mò ấy cũng được chị lý giải. Khi xây dựng đề xuất tiểu dự án bà con được mời tham gia, đặc biệt, 30 hộ hưởng lợi trực tiếp đã cùng nhau bàn bạc, người hiến đất, người ủng hộ tiền, người ủng hộ ngày công, huy động sự ủng hộ của chính quyền xã với quyết tâm làm bằng được tiểu dự án này.
Con đường đổ bê tông có chiều dài 240m, rộng 3m, dầy 0,16m đã được hoàn thành trong niềm vui khôn tả của người dân. Chị Hồng kể có một hộ dân nghèo ở cuối con đường rưng rưng nước mắt xúc động nói nếu không có cách làm của QLCĐ thì có mằm mơ cũng không dám nghĩ có đường đẹp thế này mà đi. Sự thành công ấy là bởi có nữ nhóm trưởng nhóm cộng đồng tâm huyết, giỏi giang cùng toàn thể người dân đoàn kết đồng lòng. Những người phụ nữ vẻ ngoài bình thường nhỏ bé, ấy vậy mà khi tham gia hoạt động cộng đồng, được tiếp cận với Quản lý cộng đồng như được khơi dậy tiềm năng, các chị đã bộc lộ hết khả năng, trở thành người đầu tầu tâm huyết, nhiệt thành. Một cô bạn ngồi cạnh tôi thốt lên: “Phụ nữ ở đây giỏi thật!”
Khi anh Nhân đại biểu từ trong Huế đặt câu hỏi: Khi dự án QLCĐ tại Việt Nam không còn nữa thì sức sống của mô hình QLCĐ sẽ ra sao? Rất nhiều cánh tay lập tức giơ lên, tôi để ý toàn là cánh tay phái đẹp. Một chị nói, “Khi mô hình QLCĐ đã ăn sâu vào máu thịt, nó cần thiết như cơm ăn nước uống hàng ngày thì sức sống của nó sẽ còn mãi với thời gian”. Thế đấy, sức sống của Quản lý cộng đồng dài lâu chính là bởi nó đã ăn sâu vào tiềm thức con người!
Theo lịch trình, 17h30 đoàn phải tạm biệt xóm Luông, trở về nơi tổ chức Hội thảo, trong lòng tôi trào dâng cảm xúc về một làng quê miền núi yên ả, thanh bình như bao làng quê khác, người dân chất phác, hiền lành, một nắng hai sương. Cảm phục những người phụ nữ nơi đây, các chị đã xứng đáng là con cháu Bà Trưng Bà Triệu.
Cả nước đang thực hiện xây dựng Nông thôn mới, chắc chắn các chị sẽ có điều kiện thực hành mô hình QLCĐ trên nhiều công trình khác nữa.
Phạm Văn Bích
Vạn Phái, Phổ Yên, Thái Nguyên