Trả lại sự sống cho đất - bảo vệ sức khỏe cho nông dân và người tiêu dùng
Bà Bùi Thị Khèn – Thành viên Nhóm rau hữu cơ xóm Lựng
Theo chân bác Khèn, thành viên Nhóm rau hữu cơ PGS (Hệ thống cùng tham gia đảm bảo chất lượng) xóm Lựng, xã Cuối Hạ, huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình chúng tôi có mặt tại cánh đồng Báng, khu vực canh tác rau hữu cơ của nhóm. Vừa đặt chân đến nơi, chúng tôi thực sự bị thu hút bởi rất nhiều loại cây trồng trên vườn: dưa chuột, dưa hấu, dưa bở. Các loài hoa cỏ dại cũng đua nhau khoe sắc quanh mấy bờ, góc ruộng. Mùi thơm tỏa ra từ mấy ruộng dưa chuột nếp khiến ai nấy đều khoan khoái, dễ chịu.
Đang mải mê ngắm nhìn xung quanh, bác Khèn tươi cười đưa cho chúng tôi mỗi người một quả dưa chuột vừa hái trên cây, nói “Dưa được trồng hữu cơ đấy, cứ vặt tại ruộng là ăn được luôn”. Theo chia sẻ của bác thì đây là giống dưa chuột nếp bản địa, được người dân địa phương tự để giống từ vụ này qua vụ khác, ruột đặc, vị giòn, ngọt và thơm đặc trưng khác hẳn các giống dưa chuột mua ngoài. Dưa cũng chỉ trồng được duy nhất một vụ trong năm.
Chia sẻ với chúng tôi, bác Khèn cho biết:
“Ban đầu nghe chuyên gia chia sẻ thấy cũng thích, cũng muốn làm lắm. Chúng tôi tập hợp thành nhóm 8 người nhưng cuối cùng mọi người lại rút hết vì sợ làm không ăn thua, cuối cùng chỉ còn 3 hộ quyết tâm. Thời gian đầu, cứ đi trâu là tôi cầm theo cuốn tài liệu pha chế thuốc thảo mộc để tìm hiểu rồi về nhà cùng với nhóm làm dung dịch dinh dưỡng từ quả chuối, thuốc trừ sâu từ gừng tỏi ớt. Lúc cây dưa chuột bị bệnh, nhìn các hộ trong xóm thi nhau phun thuốc đầy ra còn mình thì lớ ngớ lại phải gọi điện nhờ tư vấn của chị Bình chuyên gia. Làm rồi mới thấy thực ra không khó, chỉ cần mình chăm chỉ và quyết tâm làm. Giờ đi ra ruộng cả ngày cũng chẳng phải đeo khẩu trang, lại có thể vặt dưa chuột ngay tại ruộng mà ăn. Mà tôi quan sát thấy mấy ruộng dưa chuột hộ khác cùng trồng thời điểm nhưng họ bón phân hóa học, thuốc trừ sâu, kích thích nên cây dưa cũng mau tàn. Nhà người ta tàn từ lâu, ruộng dưa nhà mình vẫn được thu hoạch (cười)”
Với tổng diện tích 2.700m2, sản lượng tính đến cuối vụ thu được khoảng 6 tấn dưa chuột và 1 tạ dưa hấu, dưa bở. Theo ghi chép của nhóm, khoảng 70% sản lượng dưa chuột được bán thường xuyên cho cửa hàng thực phẩm sạch Bác Tôm, nhóm người tiêu dùng sạch tại Hà Nội và Xuân Mai với giá bán trung bình 11.000đ/kg. So với giá bán của các hộ dân trồng dưa chuột thông thường, giá bán của các thành viên trong nhóm tăng khoảng 3000 – 4000đ/kg. Mức giá ổn định, cùng với sản phẩm dưa chuột nếp đưa ra thị trường được người tiêu dùng đón nhận tích cực giúp bà con có thêm động lực để sản xuất sạch.
Nhóm rau hữu cơ xóm Lựng trưng bày sản phẩm tại “Phiên chợ làng quê” của HLHPN huyện Kim Bôi.
“Nhà tôi cũng trồng dưa chuột, nhưng phải phun liên tục. Cây chuẩn bị ra hoa thì phun kích hoa, lúc ra quả thì phun kích quả để cho quả nhanh lớn và đẹp hơn. Trời rét cũng phải phun thuốc thì cây dưa mới phát triển. Nên ở nhà mà muốn ăn dưa chuột thì cũng phải rửa kỹ thì mới ăn chứ không được như nhà bà Khèn vặt trên cây là ăn được luôn. Hơn nữa giá bán thì bấp bênh, đầu vụ có thể được 17 – 18 nghìn, nhưng chỉ được vài hôm, sau có lúc xuống 2 nghìn đồng cũng phải bán. Thương lái đến tận nơi mua, nhưng mua hôm nay mai chúng tôi mới biết giá để tính tiền. Thấy bà Khèn làm được sạch mà giá ổn định thế kia là sang năm tôi cũng muốn làm” (Ông Bùi Văn Tụt, người dân xóm Lựng)
Không chỉ có bác Tụt, mà rất nhiều hộ dân khác trong xóm Lựng nhận thấy những thay đổi tích cực từ mô hình thử nghiệm của nhóm cũng muốn học và làm theo. Hiện tại đã có 04 hộ dân có diện tích tại cánh đồng Báng đăng ký tham gia thêm vào nhóm, dự kiến tổng diện tích sản xuất khoảng 6.000m2. Kế hoạch của nhóm, sau khi kết thúc vụ dưa, các thành viên sẽ luân canh sang các cây trồng khác như lặc lày bản địa, cà pháo, cà tím, đậu đũa, rau các loại.
Nhìn thấy niềm vui, sự phấn khởi tràn đầy trên khuôn mặt những người nông dân, tôi hiểu rằng với họ làm nông nghiệp sạch không chỉ vì lợi ích kinh tế mà còn là tình yêu với đất, trách nhiệm với sức khỏe của chính mình và người tiêu dùng đồng thời cũng góp phần bảo vệ môi trường. Ra về, tôi còn nhớ như in câu nói của bác Khèn “Chúng tôi làm hữu cơ để trả lại sự sống cho đất”. Vâng, chắc chắn rồi, với những gì bác và các thành viên của nhóm đang làm trên cánh đồng của mình, sự sống trong đất đang dần hồi sinh. Đất sống, con người sống. Tôi tin rằng, với niềm tin và tâm huyết của mình những người nông dân như bác Khèn sẽ dần lan tỏa giá trị tích cực từ nông nghiệp hữu cơ tới nhiều người dân khác trong cộng đồng./.
Kim Bôi, tháng 8 năm 2019
Nguyễn Thị Hương – Cán bộ dự án DWC