Con đường xóm tôi
Vạn Phái Phổ Yên, tháng 6 năm 2015
Nguyễn Danh Hướng- Cán bộ dự án DWC
Người phụ nữ ấy có lẽ cũng qua đi trong tâm trí tôi như bao người dân nghèo ở vùng quê khó khăn này nếu như tôi không có dịp trò chuyện với chị. Lần đầu nói chuyện với chị, tôi không biết nên xưng hô với chị như thế nào cô hay bác. Bởi mái tóc chị đã điểm màu, làn da đen sạm, gương mặt chằng chéo những vết nhăn ngang dọc. Nhìn chị tôi không nghĩ chị mới ngoài 50 tuổi. Chị gây ấn tượng với tôi bởi sự chăm chú nhưng đầy nghi ngờ khi nghe chúng tôi giới thiệu về dự án Thúc đẩy quản lý cộng đồng tại Việt Nam (PCM). Tôi biết được tên chị khi gặp lại chị trong buổi họp dân lựa chọn các ưu tiên tại xóm. Chị được người dân trong xóm bầu làm trưởng nhóm cộng đồng. Tên chị là Phạm Thị Hà cư dân cụm Cầu Con xóm Tân Hòa xã Vạn Phái huyện Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên.
Tôi đã suy nghĩ rằng, chắc chị là một phụ nữ năng lực và được bà con tin tưởng thì mới được bầu làm trưởng nhóm cộng đồng. Nhưng ý nghĩ ấy của tôi đã bị phủ nhận khi chị chia sẻ: “Ngày xưa gia đình còn khó khăn tôi học chưa hết cấp 1, có lẽ xóm tin tưởng tôi vì họ nói tôi là một người nhiệt tâm với xóm làng”. Quả thực tiêu chí quan trọng nhất mà dự án và bà con đưa ra để người dân tự lựa chọn các thành viên nòng cốt là những người nhiệt tình và tâm huyết với xóm làng và khả năng biết đọc và biết viết.
Chị kể rằng lần đầu tiên khi nghe giới thiệu dự án chị thấy rất hay nhưng cũng lo vì nghe đến chữ “dự án” là cái gì đó to tát lắm, xóm chị sao có thể làm được. Rồi lại được cán bộ dự án chia sẻ là sẽ hỗ trợ người dân để có thể tự viết đề xuất tiểu dự án theo khung logic. Chị không tin chị cũng như những người dân xóm có thể làm được những điều lạ lẫm đó. Nhưng rồi, tất cả các thắc mắc, băn khoăn của chị dần được tháo gỡ trong quá trình tham gia dự án. Chị tâm sự “Lần đầu làm dự án không tránh khỏi những bỡ ngỡ khó khăn, mặc dù đã được tập huấn nhưng khi thực hiện nhiều khi cũng thấy lúng túng như gà mắc tóc, ấy thế mà hay, vì lúng túng thì đến khi giải quyết được lại càng nhớ lâu. Giờ tôi cũng có thể thiết kế dự án theo khung logic, lập kế hoạch tài chính và tính toán cho một công trình rồi đó.”
Với mục đích mang lại một phương pháp quản lý mới trong đó người dân thực sự làm chủ, dự án PCM đã trang bị cho các thành viên nòng cốt những kỹ năng cần thiết thông qua các khóa tập huấn và quá trình thực hiện các tiểu dự án để làm sao người dân có thể tự tin đứng lên xây dựng xóm làng của mình. Chị Hà nói "Càng làm dự án tôi càng mở mang đầu óc, thông minh và tự tin hơn. Thời gian thực hiện dự án tại xóm không nhiều nhưng bản thân tôi tích lũy được rất nhiều kinh nghiệm quý báu. Khi gặp phải những vấn đề khó khăn tôi mới thấy sức mạnh của cộng đồng mình lớn thật. Chúng tôi chỉ có 10 hộ có tới 2 hộ nghèo, 8 hộ cận nghèo, trong đó lại có 4 hộ là phụ nữ sống đơn thân, ấy vậy mà chúng tôi cũng thực hiện được dự án như bao xóm khác. Cám ơn dự án đã giúp chúng tôi thấy được sức mạnh của chúng tôi và hơn hết là giúp chúng tôi đoàn kết gắn bó lại với nhau.”
Chị Hà nhớ lại: “Ban đầu chúng tôi cũng đã bàn đi tính lại, con đường dài 185m mà chỉ có thể thực hiện 120m vì chúng tôi không đủ sức. Nhưng khi hoàn thành, hạch toán ra chúng tôi thấy rẻ quá mà lại có ích, hơn nữa 65m đường còn lại cứ canh cánh như một nỗi lo. Vậy là chúng tôi cùng ngồi với nhau suy nghĩ về đoạn đường còn dang dở, như có một sức mạnh kỳ lạ, toàn xóm đã đồng lòng quyết tâm thực hiện 65m đường còn lai với sự hỗ trợ của một số nhà hảo tâm thế là niềm vui như được nhân đôi.”
Đi trên con đường bê tông rộng 2,5m dài 185m tôi cảm thấy được niềm vui rạo rực của những người dân nơi đây. Những đứa trẻ ríu rít nô đùa trên con đường mới, những ánh mắt ngây thơ tò mò khi thấy đoàn người lạ đến thăm đường xóm mình. Một người qua đường chia sẻ “Con đường này có ý nghĩa lắm chú ạ, trước đây con đường lầy lội đi lại khó khăn, mùa mưa thì ngập úng, trẻ em đi thì hay ngã, tôi rất ngại nếu có việc gì phải đi qua đây, giờ thì anh thấy đó xe tôi, xe anh băng băng trên đường chẳng lo trời mưa hay nắng - ông cười.”
Chị khoe với tôi rằng tham gia dự án rất hay, bà con ai cũng mừng cả, mọi người đều tự tin và có trách nhiệm hơn. Chị cùng với các chị em trong xóm đã xây dựng một vở kịch về dự án, mấy chị em tối nào cũng tập luyện để diễn cho bà con xem. Chị nói: “Tôi có thơ tặng dự án đó, tôi đọc chú nghe nhé”…. Bài thơ có tựa đề “Con đường xóm tôi”
Đường xóm tôi nhiều năm lầy lội
Đất mến người ai đến cũng bám theo
Ai ra vào quần cũng xắn thật cao
Sợ đất bám về nhà không giặt sạch
Đường Cầu Con bám vào xe như mật
Xe ra vào bánh có thể không lăn
Nếu cố đi, có thể sẽ xuống mương
Hoặc xuống ruộng bùn kia lầy lội
Chỉ vì cụm dân cư nghèo đói
Muốn đổ bê tông nhưng túi chẳng có tiền
Vẫn những con người kia sống thật hiền
Và con đường, cũng yêu người quá mức
Nhưng không tiền toàn dân tôi bất lực
Ai đi ra chẳng muốn quay về
Vì đói nghèo của một thủa làng quê
Quay về nhà, đường không dám bước…
Thật nực cười, vẫn con đường trước
Và những người dân của quê tôi
Dự án Thụy Sỹ về, dân sống thảnh thơi
Đối ứng tiền dân chỉ có 30
Đoàn kết lại cùng làm dự án
Chỉ 30 ngày thôi vừa tròn một tháng
Đường bê tông đã sáng như gương
Con trẻ chơi ríu rít đầy đường
Các cụ già chiều ra đường hóng mát
Cùng ôn lại, đường của ta quý người như mật
Rồi cười vang mãn nguyện tự hào
Kể từ nay xe cộ ra vào
Đất không bám bánh xe kia chạy tít
Cả xóm tôi, cùng cười vui mãn nguyện….
Tạm biệt chị Hà, tạm biệt người dân cụm dân cư Cầu Con, dư âm của bài thơ và những lời tâm sự của chị khiến tôi có hiểu rằng, dự án đã đánh thức sự tự tin của bao nhiêu phụ nữ nghèo như chị./.