Chúng tôi cũng muốn được làm Quản lý cộng đồng
Đến với xã Sơn Phú, huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên ngày hôm nay, nếu bạn hỏi một người dân bất kỳ nào trong xã: “Ông/bà, anh/chị có biết gì về dự án PCM 2 không?” Bạn sẽ nhận được ngay câu trả lời: “Là dự án Thúc đẩy Quản lý cộng đồng tại Việt Nam do Thụy Sỹ tài trợ, dự án hỗ trợ kinh phí nhưng người dân chúng tôi tham gia quyết định mọi việc từ làm gì, làm ở đâu và được tự quản lý nguồn lực của chính mình...”
Tháng 03/2014 xã Sơn Phú tiếp nhận dự án Thúc đẩy Quản lý cộng đồng, bước đầu người dân đã lựa chọn được 5 thôn thực hiện dự án. Trong năm 2014, 3 thôn triển khai thực hiện trước là thôn Lương Bình 1, thôn Lương Bình 2 và thôn Trung Tâm. Dưới sự hỗ trợ từ dự án, cả 3 thôn đều thực hiện rất thành công Quỹ Quản lý cộng đồng, tiếp đó với 240 triệu đồng từ Quỹ sáng kiến 7 tiểu dự án của 7 thôn xóm được thực hiện, trong đó có 2 tiểu dự án làm nhà văn hoá, 5 tiểu dự án làm khoảng 1km đường bê tông. Như vậy, so với kết quả thực hiện được từ các tiểu dự án thì số tiền 240 triệu mà dự án hỗ trợ không phải là số tiền lớn, nhưng người dân vẫn hoàn thành tốt các tiểu dự án. Tại sao lại có điều này? Đó là câu hỏi mà bất kỳ một ai nghe đến cũng tự hỏi như vậy, để trả lời cho câu hỏi đó thì không có gì bằng việc nghe chia sẻ từ chính người dân tại các xóm về các kết quả mà họ đã làm được khi thực hiện quản lý cộng đồng:
Bà Hoàng Thị Hương, một người dân thôn Sơn Thắng 3, xã Sơn Phú chia sẻ: “Xóm chúng tôi được tiếp cận Quỹ sáng kiến của dự án PCM 2 vào tháng 10/2014, lúc đầu tôi chẳng biết dự án PCM 2 hay quỹ sáng kiến là gì cả chỉ đến khi nghe ông trưởng thôn thông báo họp là có dự án về, sau đó được ban quản lý Quỹ sáng kiến của xã đến giới thiệu về dự án, giới thiệu về Quỹ sáng kiến và giúp chúng tôi lựa chọn được vấn đề ưu tiên để thực hiện thì lúc đó tôi mới hiểu thêm một chút về dự án. Trong cuộc họp lựa chọn ưu tiên, thôn chúng tôi đã chọn làm đường bê tông từ trục đường chính vào trong xóm với chiều dài 300m đây cũng chính là niềm mơ ước của người dân trong thôn cũng đã lâu, vì con đường này là con đường thiết yếu đi lại của toàn bộ người dân trong xóm, nhưng vẫn là đường đất ngày nắng thì bụi, ngày mưa thì bẩn và lầy lội. Tuy nhiên khi bắt tay vào viết kế hoạch thì chúng tôi rất lo lắng, bởi vì nghe ban quản lý quỹ sáng kiến thông báo do nguồn quỹ có hạn nên chỉ được hỗ trợ tối đa là 35 triệu/xóm, tôi nghĩ làm sao chúng tôi có thể làm được con đường bê tông dài 300m, rộng 2m chứ? Nhưng nếu không làm thì bao giờ mới làm được đây? Thế là người dân trong thôn chúng tôi đã ngồi lại họp với nhau và tính đến phương án huy động thêm các nguồn lực khác, toàn bộ công lao động người dân sẽ đóng góp, máy móc thì nhà nào trong thôn có thì cũng huy động, ngoài ra chúng tôi huy động thêm đóng góp từ các con em đi làm ăn xa nữa. Đúng là không có gì bằng sự đoàn kết và đồng lòng. Cuối cùng sau 3 tháng thực hiện, chúng tôi cũng đã làm được con đường mà thôn ao ước từ lâu. Làm được như thế này chúng tôi cảm ơn dự án PCM 2 rất nhiều, cám ơn dự án đã hỗ trợ chúng tôi, tuy nguồn lực hỗ trợ từ dự án không lớn nhưng dự án đã cho chúng tôi cách làm, cách quản lý nguồn lực và đảm bảo sự công khai minh bạch khiến người dân tin tưởng đồng lòng cùng làm. Trải qua một quá trình vừa học vừa làm tôi thấy mình học hỏi được rất nhiều, từ việc lập kế hoạch cho đến việc làm chứng từ, những thứ mà trước đây tôi chẳng biết gì cả.."
Thôn Sơn Thắng 3 chính là một minh chứng điển hình cho việc thực hiện tự quản dưới sự hỗ trợ từ Quỹ sáng kiến của dự án PCM 2. Sự thành công Quỹ sáng kiến tại 7 xóm năm 2014 đã tạo nên một hiệu ứng mạnh tại xã Sơn Phú: "Quả thật, hơn 10 năm làm cán bộ chính quyền đến nay, tiếp xúc với biết bao nhiêu dự án về với xã nhà, tôi chưa thấy dự án nào lại mang lại hiệu quả và hiệu ứng lớn cho cộng đồng như dự án PCM 2. Sau khi tiếp nhận dự án, tôi được lãnh đạo xã phân công phụ trách quản lý, sau đó lại được bầu làm trưởng ban quản lý Quỹ sáng kiến, tôi đã nhận được không biết bao nhiêu cuộc gọi của trưởng thôn, của người dân xóm khác hỏi "Tại sao thôn chúng tôi không được làm dự án PCM 2? Thôn chúng tôi cũng muốn làm tại sao không được tham gia?". Những lúc như thế tôi chỉ biết trả lời rằng nguồn lực của dự án có hạn, trước hết phải ưu tiên các xóm khó khăn trước, nếu sang năm được dự án hỗ trợ tôi sẽ thông báo đến xóm anh/chị. Điều tạo nên sự khác biệt giữa dự án PCM 2 và các dự án khác tôi tham gia ở chỗ dự án PCM 2 đã tạo điều kiện cho người dân được biết, được bàn, được làm, được kiểm tra và được hưởng lợi. Điều này được người dân đồn qua tai nhau, bây giờ thôn nào cũng muốn được tham gia làm dự án Quản lý cộng đồng" - Ông Vũ Văn Dũng - Phó chủ tịch UBND, Trưởng ban quản lý Quỹ sáng kiến xã Sơn Phú chia sẻ.
Bằng những kết quả đạt được từ việc thực hiện Quỹ Cộng đồng quản lý và Quỹ sáng kiến trong năm 2014. Năm 2015 xã Sơn Phú tiếp tục được nhận hỗ trợ từ Quỹ sáng kiến của dự án là 340 triệu đồng. Với nguồn hỗ trợ này, cộng với nguồn lực hỗ trợ xi măng từ ban chỉ đạo Nông thôn mới huyện Định Hoá hiện tại đã có 12 thôn mới xây dựng kế hoạch, chuẩn bị thẩm định và bắt tay vào thực hiện. Như vậy chỉ trong vòng hơn 1 năm thực hiện dự án, tính đến thời điểm hiện tại, xã Sơn Phú đã có 23/28 thôn xóm được tiếp cận với dự án Thúc đẩy quản lý cộng đồng. Điều này cho thấy sự lan toả của Quản lý cộng đồng trong dự án PCM 2 tại xã Sơn Phú ngày càng rộng lớn hơn.
Và đáng mừng hơn là lãnh đạo chính quyền xã Sơn Phú có cam kết trong năm 2015 sẽ cùng phối hợp với dự án để lồng ghép quy trình Quản lý cộng đồng trong các thôn có triển khai Chương trình Nông thôn mới. Ông Phùng Đức Nguyện, Chủ tịch UBND xã Sơn Phú chia sẻ: "Với nguồn hỗ trợ từ dự án tuy không lớn nhưng trong hơn 1 năm qua nhiều thôn bản của xã Sơn Phú đã phần nào giải quyết được những khó khăn của mình. Điều quan trọng là dự án PCM 2 đã đem đến cho người dân một luồng gió mới, đem đến cho họ cách làm nên họ rất thích, thôn nào chưa được tham gia thì rất muốn được tham gia, năm nay tiếp tục được hỗ trợ thì chúng tôi sẽ tạo điều kiện cho nhiều xóm mới tham gia. Bên chính quyền xã chúng tôi cũng đang thảo luận, xem xét lồng ghép cách làm quản lý cộng đồng vào trong các chương trình nông thôn mới tại xã"
Sự thành công trong việc thực hiện quản lý cộng đồng tại các xóm đi trước tại xã Sơn Phú như là bàn đạp thúc đẩy các xóm khác trong xã tự tin thực hiện Quản lý cộng đồng. Và theo sự chia sẻ của ban quản lý Quỹ sáng kiến xã thì đã có rất nhiều xóm khác gọi điện đến Uỷ Ban xã đề nghị với Ban quản lý Quỹ sáng kiến rằng "Chúng tôi cũng muốn tham gia dự án, chúng tôi cũng muốn được làm quản lý cộng đồng".
Người dân thôn Sơn Thắng 3, xã Sơn Phú phát biểu trong hội thảo giới thiệu dự án
Người dân thôn Sơn Thắng 3 tiến hành thi công tiểu dự án làm đường
TDA làm đường hoàn thành bằng áp dụng Quản lý cộng đồng tại thôn Sơn Thắng 3
Project team PCM